Bruksizm
Bruksizm Nedir?
Bruksizm temel olarak dişlerin sıkılması ve gıcırdatılması anlamına gelir. Dişlerin dikey ya da yatay kuvvetlere fazlasıyla maruz kalmasına neden olan bir alışkanlığın gelişmesi ile kendini gösterir. Diş sıkma ya da gıcırdatma problemleri genellikle uyku esnasında ortaya çıksa da günün herhangi bir zamanında da meydana gelmesi mümkündür. Bu problemlerin var olması durumunda çiğneme kasları normal sınırların üzerinde fonksiyon gösterir ve çeşitli hastalıkların gelişimine zemin hazırlar.
Bruksizm Problemi Neden Gelişir?
Dişlerin dengeli bir şekilde kenetlenmediği durumlarda çiğneme eylemlerini gerçekleştirmek ve ağzı kapatabilmek gibi durumlarda daha yüksek kas aktivitesine ihtiyaç duyulur. Çapraşıklık, diş dokusunda kayıp ya da hatalı restorasyonlar gibi çeşitli durumlar dengeli bir diş ilişkisi oluşmasını engelleyebilir ve bruksizm gelişimine zemin hazırlayabilir.
Kalem ısırma, tırnak yeme gibi mevcut parafonksiyonel alışkanlıklara sahip kişilerde bu alışkanlıkları sürdürmek için kullanılan güç diş sıkma problemlerinin gelişmesine de neden olabilir.
Sakız çiğneme gibi aktivitelerle çiğneme kası uzun süreler boyunca aktif tutulursa bölgedeki kasın aşırı gelişimi bruksizm problemlerini ortaya çıkarabilir.
Yoğun stres, kaygı ya da öfke vücudun pek çok bölgesindeki kasların kasılmasında etkili olabilir. Bu durum çiğneme kaslarını da etkileyerek bruksizme yol açabilir.
Hiperaktivite bozukluğu yaşayan kişilerde yoğun bir şekilde çalışan sinirsel aktivite ve enerji metabolizması sebebiyle gelişebilir.
Kişinin bir göreve odaklandığı durumda kas aktivitesinde artış gözlenebilir. Rutin olarak uzun süreler boyunca odaklanarak çalışılması durumunda bruksizm problemleriyle karşılaşılabilir.
Sigara, alkol ya da yüksek doz kafein kullanımında vücutta gelişen stres diş sıkma problemini geliştirmede etkili olabilir.
Hastalık durumu ya da çeşitli ilaçların kullanımı vücutta iç stres gelişimine neden olarak bruksizme zemin hazırlayabilir.
Bruksizm Ağız, Diş ve Çene Sağlığını Nasıl Etkiler?
Diş sıkma ve gıcırdatma problemleri, dişlere normalin üzerinde bir yük gelmesine, dişlerin temas yüzeyi üzerinde aşınmalara ve diş dokularında çatlak ya da kırık gelişmesine neden olur. Gelen fazla yükler dişleri çevreleyen kemik ve diş eti dokusunu da etkileyerek bölgede baskı oluşturabilir. Baskı kuvvetinin etkisi ile kemik ve diş eti dokusunun da yıkımı gözlenebilir. Bu dokuların yıkılmasıyla destek alanlarını kaybeden dişlerde sallanma ya da yer değiştirme problemleriyle karşılaşılabilir.
Diş sıkma probleminin ortaya çıkardığı fazla yükler ağız içi dokuların yanı sıra eklem ve çeşitli kas gruplarında da negatif etkilere neden olur. Alt çenenin kafatası ile bağlandığı eklem bölgesinde basınç artışına neden olarak bölgede yer alan diskin konum ve fonksiyon özelliklerinin hasar görmesine neden olabilir. Uzun süreli olarak etkenin devam etmesi ile pek çok farklı eklem hastalığı gelişebilir. İlişkili olduğu kaslarda neden olduğu fazla kasılmalar ise bu kasların doğru gevşeme fazına geçmesine izin vermediğinden bölgenin kanlanmasını ve dolayısıyla beslenmesini negatif etkiler.
Bruksizm Hangi Belirtilerle Kendini Gösterir?
Bruksizm problemleri genellikle hastanın etrafındaki kişiler diş sıkma ya da gıcırdatma eylemine şahit olmadıkça hasta tarafından kolaylıkla fark edilemez. Ancak bazı dokulardaki değişimler ve ağrı gelişimleri bruksizm probleminin geliştiğinin habercisi olabilir. Problemin mevcut olduğu kişilerde dişlerde, yanaklarda ya da çene eklemlerinde sıklıkla yaygın bir ağrı gözlenir. İlerleyen dönemlerde bu ağrı şakaklara ve boyun bölgesine yayılım gösterebilir.
Bu kişilerin dişlerinde aşınma, çatlama ya da destek doku kaybı nedeniyle sıcak ve soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Ağız açma kapama fonksiyonları esnasında çene ekleminde rahatsızlık hissedilebilir ya da çıtlama sesi duyulabilir. Kasların beslenmesinin ileri düzeyde bozulduğu durumlarda çenelerde kilitlenme gözlenebilir.
Bruksizm Nasıl Tedavi Edilebilir?
Bruksizmin tedavi edilebilmesi için birincil kriter probleme neden olan asıl kaynağın bulunmasıdır. Tedavi uygulaması ana etkenin ortadan kaldırılması ve sürecin neden olduğu doku değişimlerinin normal koşullara geri dönecek şekilde düzenlenmesi ile sağlanır. Dokuların normal düzenlerine geri dönmesinde etkili olan uygulamalar şu şekilde sıralanabilir:
1- Aparey Kullanımı
Diş sıkma ve gıcırdatma problemleri için hazırlanan apareyler diş yüzeylerini sararak dişlerin birbirlerini aşındırmalarını önler. Bunun yanı sıra kuvvetlerin dokulara dengesiz bir şekilde iletilmesinin önüne geçer. Diş sıkmanın hafif ya da orta derecede olduğu, diş ilişkilerinin henüz bozulma göstermediği durumda hazırlanan apareyler gece plakları olarak adlandırılır. Bu plaklar ana etkenin tedavi edilme sürecinde dokuları koruma görevini üstlenirler.
Daha ileri düzeydeki problemlerde ise kasların kasılma gücündeki artış diş ilişkilerinin bozulmasına neden olabilecek düzeye gelebilir. Bu durumlarda ise oklüzal splint adı verilen apareylerin kullanımı gereklidir. Eklem splintleri olarak da bilinen bu kas aktivitesini azaltıcı etki göstererek stabil kas ve eklem ilişkisi oluşmasına yardımcı olur.
2- Rahatlatma Uygulamaları
Kas kasılmalarının yüksek olduğu bölgelere ılık kompres yapılması kasların gevşemesine yardımcı olabilir ve bölgedeki ağrıyı hafifletebilir. İlgili alanlara yapılan masaj uygulamaları da bölgedeki kanlanmanın artmasında etkili olarak kaslarda gözlenen negatif etkilerin ortadan kaldırılmasında etkili olabilir.
Günlük stres kaynağını azaltmak da bu kapsamda önemli etkilere sahiptir. Duş almak, kitap okumak, müzik dinlemek ya da yürüyüşe çıkmak gibi aktiviteler stresi azaltmada önemli etkilere sahip olması ile sıklıkla önerilir. Stresle baş etmede zorlanılan durumlarda ise bu alanda bir uzmana danışılması kişinin stresle başa çıkmak için uygun yöntemleri öğrenebilmesi için gerekli olabilir.
3- Botoks
Botoks uygulaması, çiğnemede etkinlik gösteren kaslarda kasılmanın dengelenmesi amacıyla uygulanabilir.
Asıl amaç çiğneme ihtiyacının oldukça üzerinde olan kas aktivitesini bir miktar azaltarak normal sınırlara çekilmesidir.
Kısa bir süre içerisinde kas kasılmasını kısıtlaması sayesinde kasılmanın neden olduğu ağrıların da hızlı bir şekilde giderilmesinde etkili olur.
Birkaç ay etkinliği devam eden bu uygulama, ana etken ortadan kaldırılana kadar ihtiyaç duyulması durumunda tekrar uygulanabilir.
Kliniğimizde bruksizm tedavisinde uygulanan ve tedaviyi destekleyici etki gösteren pek çok uygulama deneyimli diş hekimleri tarafından yapılır. Dilediğiniz zaman Dentetik’e başvurarak sağlık probleminize uygun tedavi yöntemleri için hekimlerimize danışabilirsiniz.
